Bu yazıda, işletmelerin hukuken zorunlu olan organlarından ziyade; faaliyetlerini daha etkin yürütebilmek, karar alma süreçlerini hızlandırmak, çalışan ve hissedar güvenini artırmak, karlılık ve sürdürülebilirliği sağlamak amacıyla kurulabilecek üst organlardan bahsedeceğim.
Üst kurullar; ortaklar arası ilişkileri düzenleyen, hakları koruyan, hesap verebilirliği ve şeffaflığı sağlayan, adil yönetimi tesis eden, sürdürülebilirliği destekleyen yapılardır. Bu kurulların iyi kurgulanması ve etkin işletilmesi, şirketin uzun vadeli başarısında kritik rol oynar.
Faaliyet alanı ne olursa olsun, her işletme etkin bir yönetim için üst kurullara ihtiyaç duyar. Bazı görevler vardır ki, doğrudan bu kurullar tarafından yürütülmeli ve başkalarına devredilmemelidir. Bu nedenle kurul üyelerinin seçiminde titiz davranılmalı, alanında yetkin kişiler tercih edilmeli ve mümkünse dış uzman desteğiyle kurul çalışmaları yürütülmelidir.
Gelişmiş ülkelerdeki düzenleyici kurumlarda olduğu gibi, şirketlerdeki üst kurullarda da asıl önemli olan isimleri değil, üstlendikleri görevler ve bu görevlerin gereği gibi yerine getirilmesidir.
1. Yönetim Kurulu
Şirketi temsil eden, stratejiler belirleyen ve hedeflere ulaşmak için politikalar oluşturan organdır. Küçük ölçekli işletmelerde, yönetim, icra ve denetim işlevleri tek bir kurul altında toplanabilir. Bu kurul, stratejik kararların alındığı, denetim ve istişarelerin yürütüldüğü, sorgulama ve takip faaliyetlerinin organize edildiği yapıdır. Bazı şirketler, bu masaya dışarıdan profesyonelleri de dahil ederek "ortak akıl" modelini benimser.
2. İcra Kurulu
Yönetim Kurulu'nun belirlediği stratejileri hayata geçirir, günlük operasyonları yönetir ve Yönetim Kurulu'na rapor verir. Büyük ölçekli işletmelerde aktif olarak kullanılır. Yönetim Kurulu "hesap soran", İcra Kurulu ise "hesap veren" konumdadır.
3. Denetim Kurulu
Şirket faaliyetlerini ve mali yapısını kontrol eder. Hukuki ve mali açıdan iç ve dış denetime hazır hale gelinmesini sağlar. Hissedarlar ve alanında uzman kişilerden oluşur.
4. Disiplin Kurulu
İşyerinde düzeni sağlamak, işveren ve çalışan çıkarlarını korumak, işleyişin yasal düzenlemeler çerçevesinde yürütülmesini sağlamak amacıyla görev yapar.
5. Kalite Geliştirme Kurulu
Ürün ve hizmetlerde kalite stratejilerini belirler, kalite hedeflerine ulaşma düzeyini ölçer, kalite bilincini tüm çalışanlara yayar ve sonuçları Yönetim Kurulu'na raporlar.
6. Aile Meclisi (Aile Şirketleri İçin)
Aile içi birlikteliği korur, iletişimi geliştirir, yatırımları değerlendirir, ikinci kuşağı yönetime hazırlar. Aile varlıklarının yönetimi ve önemli sosyal-kültürel kararlar bu kurulda alınır.
7. Ortaklar Genel Kurulu
Anonim şirketlerde en üst karar organıdır. Yönetim Kurulu üyelerini atamak, ana sözleşme değişikliklerini onaylamak, sermaye değişiklikleri yapmak, finansal tabloları onaylamak ve şirketin kapanması gibi stratejik kararları alır.
Sonuç olarak, üst kurulların doğru kurgulanması, görev tanımlarının net yapılması ve yetkin kişilerle işletilmesi; şirketin kurumsal yönetim kalitesini artırır, riskleri azaltır ve sürdürülebilir büyümeyi destekler.
